گروه صنعتی بصیرت | فروش، تعمیر و تامین انواع الکتروموتور
نویسنده: BASIRAT 
گروه صنعتی بصیرت
به طور کلی پمپ به دستگاهی گفته می شود که انرﮊی مکانیکی را از یک منبع خارجی اخذ و به سیال مایعی که از آن عبور می کند، انتقال می دهد.
در نتیجه انرﮊی سیال پس از خروج از این دستگاه (پمپ) افزایش می یابد.
در پمپ ها تغییرات انرﮊی سیال همواره به صورت تغییر فشار سیال مشاهده می گردد.
برای انتقال سیال به یک ارتفاع معین و یا جا به جایی آن در یک سیستم لوله کشی و یا هیدرولیک استفاده می نمایند.
به عبارت کلی تر از پمپ برای انتقال سیال از یک نقطه به نقطه دیگر استفاده می کنند.
این وسیله دارای انواع مختلفی هستند که هرکدام دارای کاربرد خاصی می باشند.
پمپ دستگاهی است که با ازدیاد فشار سیال باعث انتقال آن ازنقطه ای به نقطه ای دیگر می‌گردد.
اساس کار، گریز از مرکز براساس نیروی گریز از مرکز است،
به این صورت که قسمت متحرک پمپ تحت حرکت دورانی قطرات آب را از مرکز به خارج پرتاب میکند، چون قطرات دارای سرعت زیاد می‌باشند در برخورد با پوسته سرعت آنها به فشار تبدیل می‌گردد.
در واقع اساس کار آنها بر اعمال نیروی گریز از مرکزو تبادل اندازه حرکت در پره های پروانه به واحد وزن مایع مبتنی است.
همچنين ميتوان از این وسیله به منظور افزايش مقدار سيال جابه جاشده ، ( دبي) استفاده کرد.
پس ميتوان نتيجه گرفت يک پمپ با افزايش انرژي سيال آنرا جابجا مي کند .
تاریخچه :
نیاز انسان به آب و جابجایی آن از نقطه ای به نقطه ای دیگر سبب شد که انسان به فکر ساخت دستگاهی که این مشکل رابرطرف کند بیافتد.
اولین نمونه هایی که نیروی محرک آنها توسط انسان یاحیوانات تامین می‌شد، توسط مصریان باستان در 17 قرن پیش از میلاد مسیح ساخته شد و مورد استفاده قرار گفتند.
آنها توانسته بودند آب را با پمپ های رفت و برگشتی از عمق 91.5 متر ی زمین بیرون بکشند.
در یونان باستان نیز پمپ های رفت و برگشتی با طرح ساده 4 قرن قبل از میلاد ساخته شده بود.
اما گفته می‌شود که نقاشیهای لئوناردو داوینچی در قرن پانزدهم میلادی نشان می‌دهد که چگونه با اعمال نیروی گریزازمرکز به آب درون یک لوله خمیده ، آب را تا مقدار معینی بالا برد.
اولین پمپ های سانتریفیوژ در اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم توسط مهندسین فرانسوی و ایتالیایی ساخته شده و کاربرد عملی یافتند (1732).
كار پمپ ها
يك پمپ هيدروليكي انرژي مكانيكي را از طريق عامل ايجاد فشار ( پيستون، چرخ دنده، پره و غيره ) به سيال منتقل مي نمايد.
پمپ ها در صنايع مختلف كاربردهاي متفاوت دارند.
مثلاً در يك نيروگاه حرارتـي از پمپ به منظور آب رساني ديگ هاي بخار بهره برداري مي شـود، در صورتي كه در نيروگاه آبي پمپ را به منظور تأمين جريان آب مورد نياز دستگاه هاي خنك كننده ( نظير سيستم خنك كننده قطعات ژنراتور ) بكار مي برند يا آب نشتي و اضافي را توسط آن از مخازن آب انبار به درون رودخانه تخليه مي نمايند.
به طور كلي مي توان گفت همان گونه كه كار قلب بگردش درآوردن جريان خون در بدن است،
در يك سيستم هيدروليكي مي توان از پمپ به عنوان قلب سيستم ياد كرد.
چرا كه وظيفه در چنين سيستمي، بگردش در آوردن جريان سيال است.
براي آنكه يك پمپ به طور مطلوب عمل پمپاژ را انجام دهد، مي بايستي هميشه در محفظهء آن مايع موجود باشد.
هر کدام از آن ها مجهز به لوله مكنده اي است كه هيچ منفذي ندارد. يك انتهاي اين لوله در منبع گاز يا مايع قرار داشته و انتهاي ديگر آن به محفظه اي كه پيستون يا محور دوار در آن جاي دارند منتهي مي گردد.
براي آنكه پمپ به نحو مطلوب مورد بهره برداري قرار گيرد لازم است كه يك شير يك طرفه ( Foot Valve ) در مدخل مجراي ورودي قرار گيرد كه مايع از تخليه آب مجراي ورودي شده تا در صورت لزوم بسادگي بتوان پمپ را بكار انداخت.
در سانتريفوژ ( گريز از مركز ) در صورتي كهاين شير قرار داده نشده باشد از يك شير يك طرفه Check Valve براي جلوگيري از برگشت جريان مايع و دوران پمپ در جهت عكس استفاده مي شود.
اساس مكش پمپ ها
هوا در سطح زمين داراي فشاري معادل 6/14 پوند بر اينچ مربع و يا يك كيلوگرم بر سانتيمتر مربع مي باشد.
لوله طويلي را در نظر بگيريد كه يك انتهاي آن بسته شده است، اگر اين لوله را پر از آب كرده و آن را بطور وارونه در تشك حاوي آب قرار دهيم،
سطح آب در درون لوله رفته پايين مي آيد و اين عمل تا زماني كه فشار هواي خارج ( اتمسفر ) و فشار حاصل از ستون آب به درون لوله به يك اندازه برسند، ادامه خواهد يافت.
به تجربه ديده شده است كه تعادل مذكور هنگامي حاصل مي گردد كه ارتفاع آب درون لوله برابر با 32 فوت ( 10 متر ) باشد.
بنابراين ستوني از آب به ارتفاع 10 متر، داراي فشاري معادل يك كيلوگرم بر سانتيمتر مربع است.
حال چنانچه لوله اي طويل را در يك انتها مسدود نموده و انتهاي ديگر آن را به ظرف حاوي آب وارد سازيم و هواي درون لوله را تخليه كنيم،
خواهيم ديد كه آب لوله با فشار اتمسفر ( يك كيلوگرم بر سانتيمتر مربع ) به طرف بالا حركت مي كند.
اگر بتوان تمام هواي درون لوله را تخليه نمود، سطح آب درون لوله تا ارتفاع 32 فوت بالا مي رود.
انجام اين كار، يعني تخليه كامل هوا و صعود سطح آب به ارتفاع 10 متري امكان پذير نيست،
چرا كه حدوداً در ارتفاع 6 تا 7/6 متر عملبالا رفتن متوقف مي گردد و سطح آب به صورت ساكن، باقي مي ماند.
علت اين امر وجود وزن ستون آب است كه در عمل تعادل فشار هواي بيرون و درون لوله مداخله نموده و اين عمل را تسريع مي‌بخشد.
اولين كار پمپ عبارت است از تخليه هوا از درون لوله مكش، اين عمل باعث مي شود كه فشار اتمسفر بتواند به مايعات فشار وارد نموده و آن ها را به قسمت چرخنده پمپ و يا پيستون هدايت نمايد.
بايد بخاطر سپرد كه پمپ بايد حداكثر بين ارتفاع 6 تا 7/6 متري از سطح مايع قرار گيرد تا بتواند عمل جابجايي مايع را به خوبي انجام دهد.
كـار دوم پمپ عبارت است از دادن انرژي به مواد سيال و هدايت آن ها از محفظـه پمپ ( محل قرار گرفتن قسمت چرخنده ) به مقصد نهائي.
اصطلاحات پمپ
دبی:
دبی در واقع حجم سیالی است که می تواند در زمان معین جابجا کند که آن را با Q نشان داده می شود و واحدها ی ان می تواند به صورت لیتر به دقیقه، متر مکعب بر ساعت (m3/hr ) باشد.
Suction:
به دهانه ورودی که سیال وارد آن می شود، ساکشن می گویند.
Discharge:
به دهانه خروجی که سیال از ان خارج می شود، دیس شارج می گویند.
پوسته:
در واقع همان بدنه می باشد.
Venting:
به تخلیه هوای داخل پوسته می گویند که در بالای پوسته قرار گرفته است.
Draining:
به تخلیه سیال موجود می گویند که در پایین پوسته قرار گرفته است.
Jacket:
محفظه خنک کننده و یا گرم کننده ای است که جهت گرم کردن یا سرد کردن استفاده می شود.
Cocking:
زمانی که سیال روغن یا هیدروکربن باشد و حرارت زیادی داشته باشد و احتمال تجزیه روغن یا هیدروکربن وجود داشته باشد، پیوند بین آنها شکسته و ماده ای سیاه رنگی به نام کک تشکیل می شود.
هد:
ارتفاع سیال داخل پمپ را می گویند و واحد آن بر حسب متر بیان می شود.
شفت:
بخشی است که انرژی مکانیکی را از موتور به پروانه ها منتقل می کند.
توان ورودی:
توانی که از موتور به شفت اعمال می گردد.
توان مفید:
مقدار توانی که پمپ به سیال انتقال می دهد. اختلاف توان ورودی و مفید، میزات تلفات هیدرولیکی و مکانیکی است.
راندمان:
نسبت توان خروجی به توان ورودی، راندمان است که هرچه بالاتر باشدعملکرد بهتری را خواهیم داشت.
عمق استاتیک مکش:
در صورتیکه منبع سیال پایین تر از پمپ باشد، مکش از عمق صورت می گیرد. بنابراین عمق استاتیک مکش فاصله ی سطح سیال تا خط محوری پمپ می باشد.
ارتفاع استاتیک مکش:
در صورتی که منبع سیال بالاتر از پمپ باشد، ارتفاع سیال به پمپ فشار وارد میکند که به آن ارتفاع استاتیک مکش می گویند.
ارتفاع استاتیک کلی:
ارتفاع کلی به فاصله ی قائم سطح سیال ورودی تا سطح مایع خروجی می باشد.
انواع پمپ ها
دسته بندی های مختلفی از پمپ ها (pumps) بر حسب کارکرد، ساختمان داخلی، روش انتقال به سیال، جنس متریال، مایعی که پمپ می کنند، وضعیت نصب و غیره وجود دارد.
یکی از روش های رایج و جامع برای دسته بندی پمپ ها، روش انتقال انرژی به سیال است که به دو روش دینامیکی و جابجایی تقسیم بندی می شوند:
بطور كلي پمپ ها را میتوان به دو دسته اصلی پمپ‌های دینامیک و پمپ‌های «جابجایی مثبت» (Positive Displacement) تقسیم می‌کنند
– پمپ هاي انتقال دهنده مايعات با حجم ثابت
– پمپ هاي سانتريفوژ
